Trong làn sóng đô thị hóa nhanh chưa từng có, những thành phố Việt Nam đang tạo ra bài toán cân bằng giữa phát triển và chất lượng cuộc sống. Không có thời gian sống thu hẹp, nhịp sống ngâm nén, mật mã xây dựng gia tăng… Tất cả đang tạo ra những áp lực vô hình nặng lên cả cơ sở và tinh thần cư dân. Chính trong bối cảnh đó, chương trình LIXIL ALP 2025–2026 nổi lên như một diễn đàn quan trọng dành cho những người làm nghề kiến trúc – quy hoạch.
Đô thị – nơi vừa nuôi dưỡng, vừa thử thách con người
Trong phần chia sẻ của mình, TS.KTS. Nguyễn Quốc Tuấn cho rằng đô thị hiện đại, dù mang lại nhiều tiện nghi, vẫn tiềm ẩn nhiều “tác nhân gây stress” mà mắt thường khó thấy. Gần có thể là những tuyến đường khóa xe kéo dài hàng giờ, những điều khu trung tâm đặc bê tông thiếu bóng cây, là tiếng ồn đô thị kéo dài 24 giờ mà không ai còn nhận ra mình đang sống trong sự mệt mỏi. Tất cả những yếu tố đó âm thanh thở mòn sức khỏe con người.
Ông ví đô thị như một cơ sở sống: if hạ tầng là xương sống, giao thông là mạch máu, thì con người chính là trái tim. Một đô thị hoàn chỉnh không thể chỉ dựa vào hình thức đẹp mắt hay những công trình lớn, mà phải tạo ra môi trường giúp cư dân “thở”, vận động, thư giãn và kết nối với nhau.
Cân bằng thể chất – tinh thần: Hai trụ cột của một thành phố lành mạnh
Theo ông, để đánh giá giá sức khỏe đô thị, không thể chỉ nhìn vào tỷ lệ cây xanh, chỉ số không khí hay công viên tích cực. Những thông số này cần thiết nhưng chưa đủ. Yếu tố tinh thần – cảm xúc đô thị – mới là phần khó đo đếm nhưng có sức ảnh hưởng lâu dài nhất.
Một khu phố chỉ thực sự “khỏe mạnh” khi người dân cảm thấy được an toàn, được chia sẻ, có nơi để trò chuyện, để tận hưởng hiệu ứng ánh sáng buổi sáng và tiếng gió buổi chiều. Những điều kiện nhẹ nhàng nhỏ bé lại chính là chất keo kết nối cộng đồng, là cách đô thị nuôi dưỡng tinh thần của mỗi người.
LIXIL ALP 2025–2026 – Diễn đàn định hình tư duy đô thị mới
Trong bối cảnh kiến trúc đang không ngừng phát triển đa dạng, chương trình LIXIL ALP 2025–2026 giữ vai trò như một “phòng thí nghiệm” nghề nghiệp, nơi các giáo sư kiến trúc, nhà thiết kế, chuyên gia quy hoạch trao đổi những góc nhìn mới, những giải pháp táo bạo và cả những giao thức trong quá trình tạo ra môi trường sống.
Theo TS.KTS. Nguyễn Quốc Tuấn, sự đổi mới trong thiết kế đô thị phải bắt đầu từ việc đặt con người ở trung tâm – không chỉ dưới vai trò người sử dụng không gian mà còn là người có cảm xúc, ký ức, thậm chí chí những nỗi lo. Khi đô thị biết quan tâm đến yếu tố tinh thần, nó sẽ trở thành một môi trường bảo dung hơn, nhân văn hơn và bền vững hơn.
Thiên nhiên – rải “kháng sinh” cho đô thị căng thẳng
Nhấn mạnh tầm quan trọng của thiên nhiên, ông cho rằng mảng xanh không chỉ là giải pháp thị giác hay môi trường, mà là một phần của quá trình phục hồi tinh thần. Một cây xanh trên phố không chỉ tạo bóng mát, mà đôi khi là điểm neo giúp người ta tĩnh lại trong dòng đời Hảo; một thành viên không chỉ để tập huấn, mà còn không phải là một nơi gặp gỡ, yên tĩnh những kết nối xã hội.
Đô thị sức khỏe thế phải biết “mời” thiên nhiên cách trở lại – không phải theo cách trang trí, mà theo sống cùng, sống hài hòa. Điều này yêu cầu quy định thông minh, quản lý đồng bộ và tư duy thiết kế hướng dẫn về con người.
Kiến trúc – trách nhiệm xã hội chứ không chỉ là sáng tạo
Trong phần chia sẻ, TS.KTS. Nguyễn Quốc Tuấn nhấn mạnh vai trò của kiến trúc sư ngày nay đã vượt ra khỏi phạm vi thiết kế. Họ là những người có thể vẽ vào đời sống đô thị, giúp định hình thói quen, giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Mỗi định về ánh sáng, thông tin quyết định gió, vật liệu hay bố trí địa phương đều có thể tác động đến sức khỏe cư dân.
Đó là lý do ông cho rằng kiến trúc phải hướng dẫn việc xây dựng một môi trường “lành mạnh” – nơi con người không chỉ ở, mà còn được chữa lành, được phát triển.
Hướng đến nhân bản tương lai
Khép lại bài chia sẻ, ông khẳng định rằng tương lai đô thị Việt Nam phải dựa trên nền tảng vững chắc về môi trường hỗn hợp văn hóa. Một thành phố hiện đại không thể đánh đổi sức khỏe của dân dân để đạt được tốc độ phát triển. Khi ta tạo ra những không gian sống – làm việc – thư giãn hài hòa, ta đang tạo ra những công dân khỏe mạnh, giàu năng lượng và gắn bó với nơi họ sống.
“Sức khỏe đô thị,” theo cách ông định nghĩa, chính là khả năng tạo ra môi trường nuôi dưỡng con người trọn vẹn – cả thân và tâm. Và đó cũng là thước đo của một văn bản đô thị.