Trong từ điển các về các hình dạng kiến trúc, “blob” thường nhận được nhiều sự quan tâm và chú ý nhất. Theo đó, “blob” mô tả những hình dạng kiến trúc độc đáo khác thường, tròn trịa, hữu cơ và đôi khi hoàn toàn tách biệt về hình thức và chức năng với môi trường xung. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu câu chuyện về kiến trúc “blob” để hiểu thêm vì sao các kiến trúc sư đại tài thường cố gắng tiếp cận hình thức thiết kế blobby để đưa vào công trình của họ.
Thế nào là “blob”?
Nhìn chung, có thể giải thích đôn giản rằng kiến trúc blobitecture là một cách thiết kế các tòa nhà theo hướng hữu cơ, thường sử dụng đường cong. Một hình ảnh ví dụ đơn giản hơn thường hay được sử dụng là hình amip (hay còn gọi là sinh vật đơn bài). Theo cách giải thích này, chủ nghĩa “blobism” mô tả một tòa nhà không thể được thiết kế mà không sử dụng các phần mềm CAD trên máy tính do các vấn đề trong việc tính toán tính toàn vẹn cấu trúc của cả công trình đồ sộ.
Trong An Engineer Writes, tác giả nói: “Chúng tôi phải cảm ơn kiến trúc sư Greg Lynn vì thuật ngữ ban đầu - ông đã phát minh ra nó vào năm 1995 để đưa ra định nghĩa cho các thí nghiệm của mình trong lĩnh vực thiết kế kỹ thuật số. Ông đã sử dụng phần mềm metaball, kỹ thuật được Jim Blinn (một nhà khoa học máy tính của NASA) phát minh vào những năm đầu của thập niên 1980. Việc mô hình hóa khối màu đã cho phép tạo ra các vật thể n chiều phong cách hữu hữu cơ, trong đó n là số chiều (thường là 2 hoặc 3) được đo lường chính xác.” Một văn phòng kiến trúc tại Anh có tên Alastair Macnab Architects tiếp tục khẳng định: “Một trong những ví dụ ban đầu về kiến trúc blob được tạo ra vào những năm 1960 bởi nhóm kiến trúc sư Anh quốc Archigram, bao gồm Peter Cook và Ron Herron, khi họ làm việc với các cấu trúc bơm hơi và thiết kế sử dụng chất liệu nhựa”.
Mái vòm bán cầu (geodesic dome) của Buckminster Fuller là một biến thể khác xuất hiện trong quá trình phát triển của “blobism” hoặc “blobitecture”, tuy nhiên thuật ngữ “blobitecture được sử dụng lần đầu tiên bởi William Safire trong bài báo năm 2002 của ông trên Tạp chí New York Times với lời mô tả sau: “Công trình đầu tiên được thiết kế bằng kỹ thuật kiến trúc blob thuần túy là Water Pavilion, một tòa nhà ở Hà Lan tồn tại từ năm 1993 – 1997. Nó được xây dựng bởi Lars Spuybroek (NOX) và Kas Oosterhuis, hoàn toàn dựa trên phần mềm máy tính. Bên trong tòa nhà được lắp đặt hệ thống tương tác điện tử giúp du khách có thể thay đổi ánh sáng và âm thanh”.
Kiến trúc sư Alastair Macnab lại đưa ra nhận định: “Ở Anh, hầu hết các chuyên gia trong ngành đều đồng ý rằng ví dụ đầu tiên về kiến trúc “blob” là Cửa hàng bách hóa Selfridge ở Birmingham. Nhìn từ xa, tòa nhà trông giống như một con cá voi mắc cạn. Được đặt tên là Future Systems, nhà thiết kế cho rằng mình vốn dĩ muốn tạo nên một “cột mốc kiến trúc”, và quả thực điều này đã trở thành sự thật.
Giá trị của những tòa kiến trúc “blob
Blob toàn hoàn có thể là một điểm nhấn trong khu vực, một thành tựu đánh dấu bước chuyển đổi trong phong cách kiến trúc, đồng thời một tuyên bố mạnh mẽ về những tiến bộ công nghệ hoặc lợi thế rõ rệt so với các dự án lân cận. Việc sử dụng một cách có chủ ý phong cách “blob” như một đối tượng kiến trúc quan trọng được ủng hộ bởi Layak Architect: “Phong cách này mang đến cảm giác đắt tiền và trong suto61 chiều dài lịch sử, chúng bị hạn chế do yêu cầu cao về các vật liệu được sản xuất riêng hoặc vật liệu tự nhiên hiếm có. Các công trình “blob” yêu cầu đội ngũ nhân công phải có tay nghề cao để tạo ra những loại hình dạng đặc biệt này. Với sự tiến bộ và độ chính xác ngày càng cao của công nghệ, nhiệm vụ này giờ đây đã được thực hiện bằng những phương pháp hiện đại hơn. Bên cạnh đó, thép và kính cũng là những yếu tố quan trọng trong các công trình xây dựng “blob”. Ngoài ra, các tấm pin mặt trời, khối nhựa chuyển màu, tấm kính tích hợp dải đèn led và các vật liệu thế hệ mới khác cũng đang được đẩy mạnh sản xuất để đáp ứng nhu cầu của công trình”.
Nhìn chung, phong cách kiến trúc này chỉ có thể được tìm thấy trong các tòa nhà lớn như phòng hòa nhạc, bảo tàng nghệ thuật, sân bay và các không gian công cộng rộng lớn. Nói cách khác: Có rất ít tòa nhà dân cư xây theo kiểu “blob” do dạng công trình này sẽ không cần chức năng biểu diễn và thiên về hướng tối đa hóa không gian.
Mặt khác, người ta cũng có thể hỏi một đốm màu thời hiện đại đã thay đổi như thế nào về hình thức và phong cách: Trong khi từ 'blob' và hình thức kiến trúc của nó là từ tượng thanh, nghĩa là từ này phát âm như những gì nó ám chỉ, một từ hiện đại- đốm màu ban ngày có thể ít hữu cơ hơn hoặc có hình amip. Người ta có thể thấy các dạng khác – chẳng hạn như thông qua kiến trúc tham số – có nguồn gốc tương tự và cho các mục đích tương tự. Bằng cách nào, câu hỏi được đặt ra là nhiều tác phẩm của các kiến trúc sư đương đại nổi tiếng có bớt mờ nhạt hơn không?
Cuối cùng, chúng tôi muốn nêu ra ba ví dụ về kiến trúc “blob” theo ba mục đích sử dụng riêng biệt. Đầu tiên là kiến trúc “Blob” với mục đích làm nổi bật toàn bộ công trình trong cảnh quan của toàn khu vực. Ví dụ cụ thể cho trường hợp này là tòa nhà Kunsthaus Graz mang tính biểu tượng của Peter Cook và Colin Fournier thực hiện.
Ví dụ thứ hai là Golden Terraces (tiếng Ba Lan: Złote Tarasy) ở Warsaw, được xây dựng vào năm 2007 bởi Kiến trúc sư người Mỹ Jerde Partnership. Phần sân thượng đóng vai trò như mái nhà cho trung tâm mua sắm nhưng đồng thời cũng là lối đi chuyển tiếp giữa các trung tâm mua sắm với nhau hoặc thậm chí dẫn đến trạm xe lửa trung tâm.
Ví dụ thứ ba là “The Bean”, có tên chính thức là “Cloud Gate”, ở Chicago; “đứa con tinh thần” của nghệ sĩ người Anh gốc Ấn Độ Anish Kapoor, khai trương vào năm 2004. Mặc dù cũng có thể xem đây như một công trình nổi bật như ví dụ thứ nhất, nhưng công trình này đặc biệt hơn ở chỗ công chúng có bước qua cánh cổng bên dưới để bước vào bên trong một không gian phản chiếu lại hình ảnh của con người, các tòa nhà xung quanh lẫn bầu trời trên cao – điều này sẽ khiến bước chân bạn chậm lại và chìm vào suy ngẫm thiền định.