21 thg 8, 2023
Có những thương hiệu dù không còn hoạt động nữa, nhưng những đóng góp trong lĩnh vực của họ là không thể lãng quên. Florenza là một thương hiệu đã có rất nhiều cống hiến trong lịch sử chế tác trang sức không chỉ về thiết kế thẩm mỹ, sản xuất mà còn cả phát minh về vật liệu. Hữu duyên với thời điểm hiện tại, việc khơi gợi các điển tích lịch sử trong các ngành thiết kế đang được thúc đẩy khai thác mạnh mẽ. Cùng với câu chuyện tưởng rằng đã cũ nhưng đang còn rất mới của Florenza chúng ta cùng nhau suy ngẫm và thưởng thức sự hữu duyên này.
Các thuật ngữ được nhắc đến trong bài:
Out-fit: trang phục đang được mặc
©: dấu hiệu đã được đăng ký bảo hộ tác quyền
“Florenza Gold”, “French Gold” và “French Rose”: các hợp kim vàng được Florenza nghiên cứu và nhận bằng sáng chế cho kim loại mới này.
Nhắc đến lịch sử ngành trang sức cần phải kể đến Florenza, một thương hiệu trang sức đến từ Mỹ do Daniel Kasoff sáng lập. Ông là người thiết kế ra những món trang sức tuyệt vời mang tên Florenza, một trong những tên tuổi nổi tiếng nhất trong ngành công nghiệp trang sức đồng thời cũng là một tay chơi lớn tại New York.
Các sáng tạo của Florenza mang đậm phong cách cổ điển, ảnh hưởng phong cách mỹ thuật Phục hưng và Victoria. Các dòng sản phẩm của hãng rất phong phú trong thiết kế, trau chuốt ở chất liệu và đa dạng về công năng; vẫn điển hình là vòng tay, trâm cài, hoa tai, nhẫn và vòng cổ bằng kim loại mạ vàng dưới lớp trang trí tinh xảo, phong phú. Mang Florenza, người ta không còn cảm thấy lo toan về mọi thiếu vắng hay trống trải cho một out-fit* hoàn hảo của trang phục nữa.
NHẬN DIỆN THƯƠNG HIỆU FLORENZA
Ban đầu, các chữ cái “FLORENZA” được khắc chìm trong khối chữ nhật. Từ năm 1955, biểu tượng đăng ký bản quyền © được thêm vào “ROSENFELD BY FLORENZA©”. Rosenfeld là một công ty túi xách đã đặt phụ kiện trang trí từ Florenza. Họ đã đặt tên của họ và Florenza trên sản phẩm.
“LORRAINE MARSEL©” khắc trên hình bầu dục của nhãn sản phẩm.
Một số món đồ trang sức do Florenza sản xuất cho các nhãn hàng khác không in dấu chung. Một vài trường hợp khác là vì các sản phẩm cùng trong một bộ. Ví dụ, chỉ có vòng tay hoặc vòng cổ được đóng dấu còn hoa tai hay ghim cài áo thì không.
TỪ MỘT CHIẾC ÁO KHOÁC BỊ ĐÁNH CẮP ĐẾN HÃNG TRANG SỨC ĐƯỢC ƯA CHUỘNG
Daniel Kasoff có cuộc hạnh ngộ và trở thành nhà thiết kế trang sức hết sức thú vị và bất ngờ.
Chuyện xảy ra vào một ngày khi ông đang ăn tối tại một nhà hàng, ai đó đã lấy trộm áo khoác của Daniel và một khách hàng khác tên là Speier - là người sáng lập Công ty Trang sức Speier Costume. Ông này vì cảm khái hoàn cảnh nên đã đưa cho Daniel tiền để mua một chiếc áo khoác mới.
Sau đó, Daniel đã tìm lại vị khách kia để trả lại số tiền ấy. Điều này gây ấn tượng rất tốt nên Speier đã mời Daniel làm việc tại công ty của mình. Daniel làm việc tại Speier Costume 10 năm, trong thời gian này ông được học hỏi việc kinh doanh và rèn giũa tài năng thiết kế, làm tiền đề giúp ông tạo ra những món trang sức Florenza tuyệt đẹp sau này.
Năm 1937, Daniel mở công ty trang sức của riêng mình lấy tên là Dan Kasoff Corporation với tư cách là một nhà thiết kế và sản xuất. Con trai của ông, Larry Kasoff, tham gia kinh doanh với ông vào năm 1950, và cùng năm đó ông lấy tên vợ để đặt lại tên công ty: Florence.
Khi Daniel qua đời, Larry đã phụ trách công ty trang sức Florenza. Năm 1981 xảy ra một vụ tai nạn xe hơi nghiêm trọng khiến Larry không thể tiếp tục điều hành công ty và Florenza phải đóng cửa vào năm ấy. Thời điểm xảy ra vụ việc đúng vào lúc công ty chuẩn bị giới thiệu một dòng trang sức độc đáo lộng lẫy mới, và những món trang sức đó không bao giờ được tung ra thị trường nữa.
Tuy không còn khả năng điều hành các hoạt động của Florenze nhưng Larry vẫn hoạt động tích cực trong thế giới trang sức cổ điển và đặc biệt quan tâm đến việc lưu giữ các thành tựu thiết kế của gia đình ông để bảo tồn lịch sử của Florenza.
THIẾT KẾ ĐẸP ĐƯỢC CHẾ TÁC TRÊN VẬT LIỆU TUYỆT VỜI
Trang sức Florenza được lấy cảm hứng thiết kế theo chủ đề, đề cao chi tiết nhỏ của vàng bạc như các đường chỉ, xoắn, vặn thừng, đan, đục rỗng… Các điểm nhấn của các vật liệu đá, khoáng, ngọc, hay ngọc trai được trải qua các khâu tuyển lựa và chế tác nghiêm ngặt nên sản phẩm mang vẻ đẹp lộng lẫy ở ý tưởng, tinh xảo ở hoàn thiện, rực rỡ ở vật liệu và huyền bí ở từng đường nét cổ điển thời Phục hưng/ Victoria.
Mỗi tác phẩm của Florenza luôn độc đáo và hiếm có. Vật liệu của mỗi món trang sức được cân nhắc kỹ lưỡng và được bàn tay nghệ nhân có kỹ thuật chế tác cao. Chẳng hạn mỗi viên ngọc của Florenza đều là ngọc được nhập khẩu từ các quốc gia có những mỏ đá quý tốt, có uy tín trên thế giới tạo hình hoàn hảo theo đúng thiết kế ban đầu của nhà thiết kế. Uy tín về tiêu chí chất lượng vật liệu tốt nhất được biết đến từ những viên đá tự nhiên tốt nhất nước Áo, Đức và vùng Viễn Đông. Nhiều viên được chế tác đặc biệt như thạch thủy tinh từ Ý, Navettes, Dentelles, Aurora Borealis, Cabochons, ngọc trai, opal, ngọc lam, ngọc bích, Colorado topaz, kỹ thuật mạ, tráng men, kim loại mạ vàng/ bạc cổ điển, ghép mảnh Tiffany… Có thể thấy, nhờ niềm đam mê, nghiêm khắc và cầu toàn của cha con nhà Kasoff trong công việc sáng tạo và sản xuất chính là chiếc chìa khoá đưa tên tuổi Florenza lên tầm cao trong ngành chế tác trang sức.
Riêng với dòng sản phẩm truyền thống, những người thợ thủ công sử dụng vàng 24k hoặc 3 loại hợp kim vàng đã được cấp bằng sáng chế riêng cho thương hiệu, đây cũng là niềm tự hào của hãng mang cái tên cao quý là “Florenza Gold”, “French Gold” và “French Rose”.
Rất nhiều thương hiệu thời trang, túi xách và mỹ phẩm đã mời Florenza làm đối tác cung cấp phụ kiện, trang sức như hộp trang điểm, đồ trang trí, móc chìa khóa, hộp đựng son môi, khung ảnh, hộp trang điểm nạm ngọc, đệm ghim hình thú có khớp chuyển động… được bán trong các cửa hàng cao cấp khắp Hoa Kỳ như: Lord & Taylor, Bloomingdales, Sax Fifth Avenue, Bonwit Teller. Ngoài ra nhà bán buôn, các hãng kinh doanh trang sức khác như Hattie Carnegie, Coro, Louis Kramer và Weiss được biết rộng rãi tại các trung tâm thương mại trên thế giới. Florenza còn liên kết độc quyền với các thương hiệu như Revlon và Estee Lauder để sản xuất hộp đựng son môi và đựng nước hoa dạng sáp. Florenza còn được biết đến với các sản phẩm chạm khắc thủ công trên vỏ, thủy tinh trên thương hiệu Wedgwood Mocha.
Nhiều đề tài được khai thác phong phú và mang ý nghĩa riêng cho từng câu chuyện ẩn sau các thiết kế. Các hình dạng hoa như hoa tulip và hoa vân anh làm say lòng nhiều người, cảm hứng từ các ngôi sao hay họa tiết mô phỏng thế giới tự nhiên như trăng, nước. Một mô tuýp khác được tìm thấy nhiều là các biến thể của chữ thập Maltese [1] nạm ngọc mài tròn, đá cắt giác và các loại kim cương tổng hợp lấp lánh trên nền bạc cổ và vàng 24 karat mang lại vẻ đẹp huyền bí riêng biệt thời bấy giờ. Một số khác lấy cảm hứng từ lịch sử cũng là mảng đề tài được đón nhận đặc biệt, sẽ được nêu trong một số ví dụ điển hình phần sau.
Điều khiến trang sức của Florenza được đánh giá cao còn bởi Daniel và Larry là người thiết kế hầu hết các mẫu trang sức của Florenza. Đích thân Daniel và Larry giám sát quá trình thiết kế và sản xuất nhằm đảm bảo sự hoàn thiện cho những tuyệt phẩm có giá trị không chỉ cho thương mại và sử dụng mà cả trong giới sưu tầm, buôn bán và trao đổi nghệ phẩm. Ngoài Daniel và Larry, Lorraine Marsel là cái tên duy nhất xuất hiện trên một vài mẫu thiết kế của hãng.
Đúng như giá trị nghệ thuật của nó, gần như mọi món trang sức của Florenza đều hiếm, do đó được giới sưu tầm quan tâm tại hầu hết các buổi triển lãm đồ cổ uy tín, trên các trang web trao đổi, buôn bán đồ cổ [2] và rất nhiều trang cá nhân của các nhà sưu tầm [3] trên thế giới.
NHỮNG THIẾT KẾ LẤY CẢM HỨNG TỪ LỊCH SỬ ĐẦY BÍ ẨN VÀ QUYẾN RŨ
Một dòng trang sức rất được quan tâm lấy cảm hứng từ lịch sử mang lại cho Florenza sự thành công về doanh thu. Thời ấy, việc sử dụng các câu chuyện lịch sử để chuyển tải thành chi tiết trang trí cho sản phẩm trang sức vẫn còn là cách tiếp cận độc đáo mới lạ. Việc dám chế tác những gì thuộc về lịch sử và nghệ thuật cũng cần người thợ thủ công rất giỏi kỹ thuật chế tác để tái hiện được điển tích lịch sử.
Nhiều câu chuyện trong lịch sử châu Âu thời Trung cổ là thời kỳ nổi tiếng với những âm mưu và toan tính của hoàng quyền và thần quyền nhằm củng cố địa vị. Nhẫn, vòng tay, trâm… được dùng với nhiều thủ đoạn nhằm hạ độc đối phương. Alexandre Dumas đã mô tả chi tiết, tỉ mỉ trong tiểu thuyết của mình về chiếc nhẫn độc của dòng họ Borgia. Đó là một chiếc nhẫn vàng có mặt là đầu sư tử, có thể "cắn" đối phương khi người đeo siết và lắc lúc bắt tay, chất độc được phóng ra từ những chiếc nanh nhọn. Chiếc nhẫn này có thật trong lịch sử được ông mô tả chân thực chứ không phải là sản phẩm tưởng tượng của nhà văn.
Một ví dụ về dòng sản phẩm “sát thủ” mà chúng ta hay gặp trong sách, trên phim ảnh là những chiếc nhẫn rỗng lòng. Khoang chứa bí mật này được chế tác kín đáo để đựng thuốc độc, nên sản phẩm này được gọi là “nhẫn sát thủ”. Phổ biến trong số những “sát thủ nhẫn” được yêu thích trong cung điện thời ấy là những chiếc nhẫn cẩn đá quý ẩn chứa chất độc. Bí mật đổ chất độc trong chiếc nhẫn vào ly của kẻ thù, người uống ly kia sẽ bị đầu độc.
BAL-DE-PARFUM - MỘT SỰ CHUYỂN ĐỔI CÔNG NĂNG NGOẠN MỤC
Bên cạnh giá trị thiết thực của trang sức, các quý bà, quý cô khi đeo sản phẩm này như một biểu tượng của sự giàu có, thời thượng và sành điệu. Đó là chiếc dây chuyền có mặt là hình chiếc bình rót có nắp dùng để đựng nước hoa; được làm từ hợp kim vàng và được trang trí bằng các viên đá hồng lựu, ngọc lam, và hoàn thiện bằng một viên ngọc trai trên đỉnh nắp. Chiếc bình rót này phổ biến thời nữ hoàng Victoria dùng để đựng dầu thơm cho các chuyến đi xa.
Một thiết kế khác của Bal-de-parfum bao gồm một mặt dây chuyền khuếch tán hương thơm được nạm bằng các hạt ngọc lam, rubi đỏ cắt giác được tuyển chọn kỹ lưỡng, sau đó được nghệ nhân đá quý mài tròn kết hợp với các vòng xoắn, vặn thừng, hoạ tiết cuộn tròn và tua kim loại vàng lủng lẳng bên dưới. Mặt dây chuyền là khối rỗng bên trong, có khoá chốt đóng/ mở để cất nước hoa.
Bên trong lòng chứa các cục coton nhỏ, dùng để thêm nước hoa vào và hương thơm sẽ toả ra từ đỉnh của Bal-de-parfum qua các khe hở được tạo tác khéo léo bởi các lưới cut-out vừa đủ để bảo vệ lưu trữ mùi và toả hương vừa đủ. Bal-de-parfum được đóng dấu Florenza bên trong quả cầu nước hoa và toàn bộ khối hương thơm này được treo trên dây chuyền vàng cổ French Gold.
Dù Florenza không còn nữa nhưng di sản thiết kế nữ trang của họ vẫn còn đó. Sự lấp lánh của các món đồ xinh đẹp vẫn hấp dẫn, mê hoặc giới am hiểu trang sức, đó cũng là nơi các nhà sưu tầm muốn bảo tồn, sở hữu cái đẹp đến từ quá khứ tạo cho Florenza một dòng chảy riêng không bao giờ ngừng và ngày càng tăng thêm giá trị./.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://www.1stdibs.com/en-gb/furniture/more-furniture-collectibles/collectibles-curiosities/collectible-jewelry/1960s-florenza-maltese-cross-brooch-slide/id-f_5961303/
[2] etsy.com, vintagejewelry.com, collectionweeks, worthpoint, …
[3] fabulous florenza
[4] https://www.collectorsweekly.com/stories/83363-vintage-florenza-turquoise-borgia-poison
[5] https://shall.tunnelblack.cfd/index.php?main_page=product_info&products_id=9544
