Thiết kế nội thất đã từng bước định hình như một nghề chuyên môn suốt hơn 25 năm qua, thế nhưng nhiều bạn trẻ theo nghề vẫn chưa biết rằng họ hoàn toàn có thể trở thành nhà thiết kế nội thất đăng ký, chứng nhận hoặc được cấp phép hành nghề. Khi phần đông không hiểu rằng quá trình học tập – kiểm tra – thực hành – và cấp phép của nhà thiết kế là để bảo vệ sự an toàn và quyền lợi của họ.
Nỗ lực thúc đẩy việc quản lý nghề thiết kế nội thất và xác định quyền hợp pháp của người làm nghề đang ngày càng mạnh mẽ, trong đó lực lượng nhà thiết kế trẻ đóng vai trò quan trọng. “Tôi mong sinh viên thiết kế nội thất hiểu rằng việc họ tham gia đấu tranh cho sự công nhận về mặt pháp lý của nghề là vô cùng quan trọng và có sức nặng trong việc tạo ra thay đổi”, Thom Banks – Giám đốc điều hành của Council for Interior Design Qualification (CIDQ) đến tháng 3/2025 – chia sẻ. “Càng nhiều nhà thiết kế theo đuổi chứng chỉ NCIDQ và xin cấp phép hành nghề, chúng ta càng có cơ sở vững chắc để trình bày với các nhà lập pháp. Tôi mong các bạn là người trong cuộc, chứ không chỉ đứng ngoài quan sát, khi nói đến quyền nghề nghiệp của mình”.
Hành trình nhiều thập kỷ từ một sở thích trở thành một nghề chuyên nghiệp
Những người tiên phong trong thời kỳ Gilded Age như Elsie de Wolfe, Sister Parish hay Billy Baldwin đều là những người trang trí nội thất tự học, dựa trên gu thẩm mỹ, quan hệ xã hội và sự nhạy bén kinh doanh. Từ giữa thế kỷ XX, khi các công ty kiến trúc bắt đầu thuê nhà thiết kế để lựa chọn tác phẩm nghệ thuật, vật liệu và đồ nội thất cho các công trình thương mại, thiết kế nội thất dần trở nên chuyên nghiệp hơn. Sau Thế chiến II, tên gọi “nhà trang trí” nhường chỗ cho “nhà thiết kế nội thất”.
Khi thiết kế nội thất được nhìn nhận là yếu tố cốt lõi tạo nên không gian chức năng và đẹp mắt, các tiêu chuẩn nghề nghiệp cũng thay đổi theo. Những tổ chức như Council for Interior Design Accreditation (CIDA, trước đây là FIDER); Council for Interior Design Qualification (CIDQ); American Society of Interior Designers (ASID); International Interior Design Association (IIDA); Interior Design Educators’ Council (IDEC) và Interior Designers of Canada (IDC) đều góp phần định hình và nâng cao nghề.
Năm 2004, CIDQ đưa ra định nghĩa chính thức về thiết kế nội thất, nhấn mạnh sự tuân thủ các quy chuẩn về xây dựng, phòng cháy, an toàn và năng lượng – tất cả nhằm bảo vệ sức khỏe và sự an toàn của cộng đồng. “Học các quy chuẩn về lối thoát hiểm có thể không phải phần thú vị nhất trong chương trình học, nhưng chính những kiến thức đó thể hiện trách nhiệm nghề nghiệp cốt lõi của nhà thiết kế”, TS. Daniel Harper – Phó Trưởng khoa của New York School of Interior Design (NYSID) – chia sẻ.
TS. Ellen Fisher – Phó Chủ tịch phụ trách học thuật của NYSID – cho biết: “Hiện nay các bang và tỉnh bang ngày càng quan tâm đến những bộ luật về danh xưng, quy định ai được quyền gọi mình là ‘Nhà thiết kế nội thất được chứng nhận’ hoặc ‘Đăng ký’. Đồng thời, nhiều nơi cũng mở rộng luật về phạm vi hành nghề”. Đến năm 2024, CIDQ thống kê có 29 bang của Mỹ, Washington DC, Puerto Rico và toàn bộ các tỉnh bang Canada đã áp dụng hình thức quản lý nghề thiết kế nội thất.
Những chứng chỉ xác lập vị thế của một nhà thiết kế nội thất chuyên nghiệp
Mỗi bang và mỗi nhà tuyển dụng có tiêu chuẩn khác nhau, nhưng nói chung có ba nền tảng chính để khẳng định năng lực một nhà thiết kế:
Bằng cấp chuyên môn từ chương trình được CIDA công nhận
Chứng chỉ NCIDQ
Giấy phép hành nghề của bang
Những chứng chỉ này cho thấy nhà thiết kế có đủ kiến thức và kỹ năng để đáp ứng tiêu chuẩn về an toàn, công năng và thẩm mỹ.
1. Bằng cấp chuyên môn được CIDA công nhận
CIDA công nhận những chương trình đào tạo đáp ứng yêu cầu thực hành nghề. Bằng cấp chuyên môn gồm bằng cử nhân 4 năm hoặc thạc sĩ chuyên ngành (thường 3 năm). NYSID có chương trình MFA1 – chương trình Master of Fine Arts duy nhất tại New York được CIDA chứng nhận; chương trình BFA cũng được công nhận.
“Điểm lợi nhất cho sinh viên của chương trình được CIDA công nhận là đảm bảo chất lượng đào tạo và chuẩn bị trực tiếp cho kỳ thi NCIDQ”, Fisher nói. Các nghiên cứu cho thấy sinh viên tốt nghiệp từ chương trình CIDA thường có kết quả tốt hơn trong kỳ thi NCIDQ.
CIDA kiểm tra kỹ năng trên diện rộng, từ kiến thức nền tảng, kỹ thuật đến tư duy lâu dài để phát triển trong nghề.
2. Kỳ thi và chứng chỉ NCIDQ
Có nhiều loại chứng chỉ cho nhà thiết kế nội thất, nhưng NCIDQ là chuẩn mực cao nhất để khẳng định năng lực trong việc áp dụng quy chuẩn đảm bảo sức khỏe và an toàn cộng đồng. Người dự thi phải đáp ứng nhiều điều kiện nghiêm ngặt về học vấn và kinh nghiệm. Sau khi đạt chứng chỉ, nhà thiết kế được dùng danh xưng “NCIDQ” và đủ điều kiện tham gia các tổ chức chuyên môn như IIDA và ASID. Tuy nhiên, chứng chỉ này không đồng nghĩa với quyền dùng danh xưng “Certified Interior Designer (CID)” hay “Registered Interior Designer (RID)”.
3. Giấy phép hành nghề (Licensure/Registration)
Đây là chứng chỉ cao nhất cho nghề thiết kế nội thất, được cấp bởi cơ quan quản lý của từng bang. Ngoại trừ bang California, phần lớn các bang yêu cầu vượt qua kỳ thi NCIDQ trước khi xin cấp phép.
Ví dụ tại New York, để được cấp quyền dùng danh xưng “Certified Interior Designer (CID)”, nhà thiết kế cần tổng cộng 7 năm học và làm việc, cao hơn yêu cầu dự thi NCIDQ một năm. Mỗi bang có quy định riêng, dẫn đến nhiều nhầm lẫn cho cả người làm nghề và người tiêu dùng.
Phong trào thúc đẩy quyền nghề nghiệp cho nhà thiết kế được cấp phép
“Trong ba năm vừa qua, chúng ta đạt tiến bộ còn nhiều hơn 20 năm trước đó”, Banks nhận định. Từ 2021, North Carolina và Nebraska đã tham gia nhóm bang quản lý nghề thiết kế nội thất. Nhiều bang khác bổ sung quyền đóng dấu hồ sơ và nộp đơn xin phép xây dựng.
Quyền này giúp nhà thiết kế đủ điều kiện tự nộp bộ hồ sơ xin phép xây dựng cho các dự án không liên quan kết cấu và động đất, mà không cần kiến trúc sư giám sát.
Hiện nay có 14 bang, Puerto Rico và Washington DC cấp quyền này. Nhờ xu hướng vận động mạnh mẽ ở cả cấp địa phương và liên bang, số bang công nhận quyền nghề nghiệp của nhà thiết kế ngày càng tăng.
Một chứng chỉ quan trọng khác: LEED
Theo Karen Singh – phụ trách dịch vụ nghề nghiệp tại NYSID – sinh viên không nên bỏ qua chứng chỉ LEED, vốn khẳng định năng lực thiết kế bền vững. Các nhà tuyển dụng, đặc biệt là ở những bang như New York hay California, đánh giá rất cao chứng chỉ này.
Chứng chỉ nghề có giúp thăng tiến và tăng thu nhập không?
Câu trả lời là có. Báo cáo năm 2024 của ASID cho thấy nhóm có thu nhập cao thường có bằng cử nhân trở lên, và những người có chứng chỉ NCIDQ hoặc được đăng ký/cấp phép hành nghề có mức thu nhập cao hơn hẳn.
Trong nhóm 10,1% nhà thiết kế có thu nhập trên 150.000 USD/năm, phần lớn đều sở hữu chứng chỉ nghề.
CIDA cũng cho biết 60% nhà tuyển dụng ưu tiên ứng viên tốt nghiệp từ chương trình được CIDA công nhận.
Góc nhìn từ người tuyển dụng
Beth Ann Christiansen – Giám đốc dự án cấp cao tại HOK, công ty thiết kế toàn cầu với 1.700 nhân viên – chia sẻ rằng ở vị trí mới vào nghề, điều quan trọng nhất là sự sáng tạo, chủ động, kỹ năng dùng Revit và thái độ làm việc tích cực. Tuy bằng cấp CIDA không bắt buộc, nhưng là lợi thế lớn.
Để thăng tiến tại HOK, chứng chỉ NCIDQ rất quan trọng, dù không cần ngay từ đầu.
Chứng chỉ nghề – yếu tố nâng tầm toàn bộ ngành thiết kế nội thất
“Thiết kế nội thất vẫn là một nghề còn trẻ. Chính người làm nghề, sinh viên và các công ty đang cùng nhau đưa nghề này đạt đến sự trưởng thành”, Fisher nói. “Nhà thiết kế nội thất cần theo đuổi các chứng chỉ nghề để công việc của chúng ta được nhìn nhận như một nghề chuyên nghiệp đúng nghĩa. Số lượng người có chứng chỉ càng lớn, tiếng nói của chúng ta càng mạnh”.