Có một điều gì đó rất “kỳ ảo” khi bạn bắt gặp một ánh sáng lạ giữa công viên thành phố. Tại Công viên Thế Kỷ (Century Park) ở Thượng Hải, người dân vừa được chứng kiến khoảnh khắc hiếm hoi khi nghệ thuật, kiến trúc và truyền thống văn hoá hòa vào nhau thành một trải nghiệm có thể bước vào và cảm nhận tận nơi. Osmanthus Moon, một tác phẩm lắp đặt tạm thời của HCCH Studio, đã biến một bãi cỏ hình bán nguyệt thành không gian mê hoặc, tái định nghĩa cách chúng ta nhìn về nghệ thuật công cộng.
ãy tưởng tượng: một mái vòm bán trong suốt, trông như ai đó nhẹ nhàng đặt một… mặt trăng tròn xuống thảm cỏ. Nhưng nó không chỉ đẹp để ngắm — dù ánh sáng của nó rõ ràng là một phần lớn của sức hút. Cấu trúc là sự kết hợp tinh vi giữa xưa và nay, truyền thống và đổi mới. Khung vòm được tạo nên từ lưới đồng chạm hoa mộc tê (osmanthus) – loài hoa nhỏ xíu nhưng gắn liền với mùa thu Trung Hoa và hàng thế kỷ ý nghĩa văn hóa. Những “dây leo” hoa đồng uốn lượn tạo nên những vùng sáng – tối thay đổi theo từng thời điểm trong ngày.
Trên bộ khung ấy, đội ngũ HCCH Studio căng một lớp vải đàn hồi, nhẹ như hơi thở. Ban ngày, ánh sáng tự nhiên xuyên qua, tạo nên một bầu không khí mềm, dịu và gần như thiền định. Bạn bước vào qua những ô mở không đối xứng – vì một hình tròn hoàn hảo thì quá dễ đoán – và ngay lập tức cảm thấy như được ôm trọn trong không gian phát sáng ấy, nơi thế giới bên ngoài vừa gần vừa xa.
Điều thú vị là dự án này không phải chỉ để đẹp trên Instagram. Tác phẩm được Bảo tàng Nghệ thuật Power Station of Art đặt làm riêng cho Tết Trung Thu – dịp lễ khi các gia đình sum họp, ngắm trăng và thưởng bánh trung thu. Việc chọn hoa mộc tê cũng không phải ngẫu nhiên: trong văn hóa Trung Quốc, mộc tê là biểu tượng của mùa thu, có mặt trong trà, thơ ca, truyền thuyết về cung trăng.
Dự án còn kết nối sâu với di sản nghệ thuật dân gian. HCCH Studio hợp tác với một nghệ nhân Zao Hua – người thực hành kỹ thuật vẽ hoa lò (stove flower painting), một loại hình được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Các họa tiết trên mặt đất được vẽ mô phỏng chính những đường hoa trên khung đồng phía trên, như thể chúng đang đối thoại với nhau – một cái ở trên cao, một cái ở dưới đất, gắn kết truyền thống với hiện đại.
Nhưng khi màn đêm buông xuống, Osmanthus Moon mới thực sự bừng sáng. Hệ thống đèn bên trong khiến cả mái vòm phát sáng mờ ảo như trăng thật. Bộ khung đồng ném những bóng đổ lên lớp vải, tạo ra những dải sáng chuyển động theo từng bước chân của người xem. Lúc này, nó không còn giống một công trình kiến trúc nữa, mà trở thành một trải nghiệm — nửa tác phẩm điêu khắc, nửa nơi trú ẩn.
Tác phẩm chỉ tồn tại đúng 12 ngày — vừa đủ để tạo dư âm, nhưng cũng đủ ngắn để khiến người ta tiếc nuối. Sự ngắn ngủi ấy cũng là một phần của tinh thần dự án: giống như Tết Trung Thu, giống như mùa mộc tê nở chỉ thoáng qua, đây là khoảnh khắc để cảm nhận chứ không phải để tồn tại vĩnh viễn. Với đường kính 7,2 mét và chiều cao 3,6 mét, Osmanthus Moon không cố tỏa ra sự đồ sộ, mà chọn cách tạo ra một không gian thân mật, để con người chậm rãi bước vào và lắng lại.
HCCH Studio — một văn phòng kiến trúc Thượng Hải nổi tiếng với khả năng sáng tạo về vật liệu và hình khối — đã làm nên điều đặc biệt. Họ sử dụng các biểu tượng văn hóa vốn dễ bị “lạm dụng” thành trang trí sáo rỗng, nhưng biến chúng thành thiết kế đương đại đầy tinh tế. Từ cách căng vải, cách xử lý khung đồng, đến kỹ thuật chiếu sáng của ADA Lighting — tất cả đều phục vụ cho ý tưởng thay vì chiếm spotlight.
Osmanthus Moon tìm được điểm giao nhau hiếm hoi giữa vẻ đẹp – ý nghĩa – và sự dễ tiếp cận trong nghệ thuật công cộng. Nó chứng minh rằng các tác phẩm tạm thời hoàn toàn có thể để lại dấu ấn lâu dài. Và rằng việc nhìn lại các mô-típ truyền thống không hề cản trở sáng tạo — trái lại, đó có thể là con đường để tạo ra những trải nghiệm mới mẻ nhất.