Hãy tưởng tượng một công trình thô mộc đến mức trông như mọc thẳng lên từ mặt đất. Đó chính là điều kiến trúc sư Fernando Menis đã làm với Nhà thờ và Trung tâm Cộng đồng Holy Redeemer ở Las Chumberas, Tenerife – công trình vừa được bình chọn là World’s Best Building of 2025 tại Liên hoan Kiến trúc Thế giới (WAF).
Nằm ở ngoại ô La Laguna, Tây Ban Nha, đây không phải kiểu nhà thờ sang trọng quen thuộc. Công trình được xây dựng giữa một khu dân cư từng bị bỏ quên trong phát triển đô thị. Menis nhìn thấy cơ hội tạo ra một nơi chốn ý nghĩa cho cộng đồng – một không gian để người dân gặp gỡ, sinh hoạt và cảm thấy mình thuộc về nơi này. Đây là kiến trúc có mục tiêu xã hội rõ ràng, chứ không chỉ để “lên báo”.
Một công trình được xây từ… những khoản đóng góp nhỏ
Điều đặc biệt nhất của dự án lại nằm ở câu chuyện phía sau: toàn bộ chi phí xây dựng đều đến từ những khoản đóng góp nhỏ lẻ của giáo dân địa phương. Không tài trợ doanh nghiệp, không ngân sách khổng lồ – chỉ là những đồng tiền chắt chiu, góp dần theo thời gian.
Dòng tiền lúc có lúc không khiến quá trình thi công kéo dài và gián đoạn, và chính điều đó đã ảnh hưởng trực tiếp đến hình thức cuối cùng của công trình. Kiến trúc, theo nghĩa đen, được định hình theo nhịp sống kinh tế của cộng đồng.
Vẻ đẹp nguyên sơ của bê tông trần
Về mặt thẩm mỹ, Menis chọn phong cách tối giản đến mức gần như bản năng. Toàn bộ công trình là bê tông để trần, thô ráp nhưng đầy sức gợi, tạo cảm giác công trình thuộc về mảnh đất này. Không có mặt tiền cầu kỳ hay trang trí phô trương. Vật liệu chính – bê tông – chính là ngôn ngữ.
Quan sát kỹ, bạn sẽ thấy ánh sáng thay đổi liên tục trên bề mặt bê tông theo từng thời điểm trong ngày, tạo nên những mảng sáng tối sống động. Công trình luôn biến đổi, không bao giờ giữ một dáng vẻ nhất định – một sự tinh tế rất khó đạt được dù cách thể hiện có vẻ “đơn giản”.
Không gian nội thất: sáng, tĩnh và gần gũi
Bên trong, tinh thần “thẳng thắn” đó vẫn được giữ nguyên. Ánh sáng tự nhiên len qua các khe mở được tính toán cẩn thận, tạo bầu không khí yên bình mà không làm quá đà. Nội thất gọn gàng, hiện đại nhưng không lạnh lẽo – đúng tinh thần của một không gian tâm linh đương đại, gần gũi và dễ tiếp cận với mọi người.
Menis cho thấy kiến trúc tốt không cần chạy theo xu hướng, cũng không cần khoe kỹ thuật phức tạp. Nó chỉ cần trả lời đúng nhu cầu của cộng đồng.
Vì sao công trình chiến thắng?
Giám khảo WAF đánh giá cao chính sự chân thật ấy. Công trình vượt qua hàng trăm đối thủ quốc tế không phải vì “phô diễn” mà vì nó thách thức định nghĩa quen thuộc về kiến trúc đoạt giải:
– Không đường cong hào nhoáng
– Không vật liệu công nghệ cao
– Không màu sắc “Instagram”
Chỉ có bê tông, ánh sáng và tư duy tổ chức không gian thông minh.
Trong thời đại nhiều công trình cố gắng gây chú ý bằng hình thức “viral”, Holy Redeemer nổi bật bằng sự thật – và sự giản dị.
Một bài học về kiến trúc vị cộng đồng
Điều đáng giá hơn cả là mô hình phát triển: một công trình được xây từ chính sự đóng góp của cộng đồng, để phục vụ lại cộng đồng. Trong bối cảnh nhiều dự án kiến trúc chạy theo thị trường hoặc phục vụ nhóm lợi ích hẹp, đây là ví dụ hiếm hoi cho thấy kiến trúc có thể đến từ lòng chung tay của người dân.
Dự án chứng minh rằng một ngân sách hạn chế, thậm chí gián đoạn, đôi khi lại tạo ra những giải pháp sáng tạo và ý nghĩa hơn nhiều so với nguồn lực “vô hạn”.
Holy Redeemer Church and Community Centre nhắc chúng ta rằng những công trình tốt nhất không cần phải ồn ào hay phô trương. Chúng chỉ cần trung thực với mục đích của mình – và với cộng đồng mà chúng phục vụ. Chính điều đó đủ để chạm đến đỉnh cao kiến trúc thế giới.