Trong thế giới không ngừng phát triển của chúng ta, khái niệm thiết kế xã hội đang dần dần thu hút được nhiều sự chú ý của cả giới nghệ thuật, các chuyên gia lẫn công chúng. Giờ đây, khái niệm này đang dần dần đóng vai trò là sợi chỉ chung hợp nhất lý tưởng của cả một thế hệ các nhà thiết kế mới và củng cố nhiều hệ tư tưởng mang tính khái niệm. Lĩnh vực hàng xa xỉ cũng không nằm ngoài làn sóng này, thậm chí còn hưởng ứng một cách nhiệt liệt với sự tiên phong dẫn đầu của thương hiệu đồng hồ Hublot.
Khi tìm hiểu sâu hơn về thiết kế xã hội, ta có thể nhận thấy thế mạnh chính của phong cách này là tập trung vào yếu tố phục vụ con người hơn là đề cao tính thẩm mỹ của sản phẩm. Trong thập kỷ qua, thiết kế xã hội không ngừng mở rộng, tất cả là nhờ vào làn sóng phát triển của thiết kế công nghiệp vào đầu thế kỷ 20. Trong giai đoạn ấy, những nhà thiết kế tiên phong như Ludwig Mies van der Rohe và Le Corbusier hướng đến việc nâng cao chất lượng cuộc sống của con người bằng cách tạo ra những sản phẩm hội tụ đủ chức năng và tính thẩm mỹ. Các phong trào xã hội tiếp theo trong suốt thế kỷ đã tiếp tục “chắp cánh” cho phương pháp thiết kế sáng tạo này bay cao và bay xa hơn.
Victor Papanek, được công nhận là một trong những người tiên phong trong thiết kế xã hội, đã giải thích các nguyên tắc cơ bản của trường phái này trong cuốn sách "Thiết kế cho thế giới thực" xuất bản năm 1971 của mình. Ba trong số những nguyên tắc này nhấn mạnh mối liên kết tiềm năng và lợi ích chung giữa thiết kế sang trọng và tính xã hội: thiết kế lấy con người làm trung tâm, tạo ra các sản phẩm và trải nghiệm bền vững và có trách nhiệm cũng như tiếp cận một cách có đạo đức nhằm tìm cách giải quyết các vấn đề xã hội hiệu quả hơn. Mục tiêu cốt lõi của Luxury không chỉ đơn thuần là đáp ứng nhu cầu mà còn nâng cao phúc lợi cho toàn xã hội thông qua vẻ đẹp và niềm vui. Như vậy, sự sang trọng không còn chỉ là phương tiện để để cao giá trị bản thân; mà có thể biểu thị sự liên kết với một thế giới quan cụ thể. Do đó, hàng xa xỉ có thể tham gia vào thiết kế mang tính xã hội để bảo vệ chính các nguyên tắc cốt lõi của xã hội, từ đó đưa ra quan điểm và đóng góp tích cực cho quá trình diễn ngôn toàn cầu.
Các giá trị như tính bền vững, tính toàn diện, bình đẳng, trách nhiệm sinh thái và đạo đức là những điều tối quan trọng trong thông điệp xa xỉ. Đây chính cũng là những giá trị mà thiết kế xã hội nỗ lực hướng tới. Cải thiện chất lượng cuộc sống của người dùng, giảm thiểu tác động đến môi trường thông qua các quy trình sản xuất bền vững, thúc đẩy đồng sáng tạo, áp dụng nền kinh tế tuần hoàn và khuyến khích chủ nghĩa phi tiêu dùng: những nguyên tắc này là gốc rễ của những sáng tạo đã thay đổi hoàn toàn cuộc sống của cộng đồng.
Thông qua các nguyên tắc thiết kế mang tính xã hội, các vật dụng hàng ngày, từ máy lọc nước đến lò nướng năng lượng mặt trời, đã góp phần thay đổi cuộc sống của toàn bộ cộng đồng, nâng cao sức khỏe của người dùng đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường tbằng những quy trình sản xuất bền vững. Với cam kết bảo tồn di sản và đổi mới tiên tiến, ngành công nghiệp xa xỉ có vị thế tốt để nắm bắt cơ hội này.
Các thương hiệu cao cấp nuôi dưỡng tài năng mới nổi và những nghệ sĩ tận tâm
Vấn đề này được nhấn mạnh tại Zurich vào tháng 10 năm ngoái trong buổi công bố những người chiến thắng Giải thưởng Thiết kế Hublot 2023 lần thứ 8. Một nhóm giám khảo nổi tiếng, bao gồm Marva Griffin, người sáng lập Salone Satellite của Milan; Hans Ulrich Obrist, người phụ trách và Giám đốc nghệ thuật của Phòng trưng bày Serpentine ở London; Alice Rawsthorn, một nhà phê bình thiết kế nổi tiếng, và Tawanda Chiweshe, Giám đốc sáng tạo và nhà thiết kế công nghiệp tại Studio Alaska Alaska, đã đánh giá bài thuyết trình của sáu thí sinh lọt vào vòng chung kết.
Tất cả sáu thí sinh đều kết hợp khía cạnh quan trọng của thiết kế xã hội, chẳng hạn như Germane Barnes, một kiến trúc sư và nhà thiết kế có trụ sở tại Chicago, đi sâu vào các câu chuyện về bản sắc, thuộc địa và ảnh hưởng văn hóa châu Phi trong lĩnh vực kiến trúc. Tương tự, Aqui Thami, một nghệ sĩ và nhà hoạt động Ấn Độ, đã giành được giải thưởng cho công trình trao quyền cho các nhóm thiểu số kém may mắn ở Ấn Độ. Xuất thân từ một cộng đồng bị gạt ra ngoài lề xã hội, các hoạt động của cô diễn ra chủ yếu ở Dharavi, một trong những khu vực đông dân nhất Bombay; và tạo ra nhiều không gian hòa nhập, bao gồm một thư viện tiên phong về nữ quyền đầu tiên ở Châu Á. Thami giải thích: "Không gian đặc quyền này đóng vai trò như một đấu trường để thử nghiệm sáng tạo, kể chuyện, tuyên truyền và giáo dục, từ đó mang đến góc nhìn độc đáo về những thực tế vô hình."
Gabriel Fontana, người nhận Giải thưởng Pierre Keller, đã thu hút được sự chú ý nhờ công trình đề xuất xác định lại vai trò và chuẩn mực xã hội thông qua lĩnh vực thể thao. Hoạt động tại Paris, Fontana cam kết định hình lại động lực của công ty và thách thức những định kiến hiện có. Ông cho biết: "Công việc của tôi tập trung vào việc tái hình dung lại lĩnh vực thể thao, không chỉ từ quan điểm thể thao hay thẩm mỹ mà còn từ quan điểm xã hội. Nó liên quan đến cách thể thao có thể trở nên toàn diện, phản ánh và biến đổi hơn. Thể thao bao gồm nhiều vấn đề như bản sắc, cơ thể, động lực nhóm và chuẩn mực giới tính. Mục đích của tôi là định hình lại xã hội thông qua các môn thể thao mới. Vì tính phổ biến của nó, thể thao có tác động mạnh mẽ - có lẽ là môn học có ảnh hưởng nhất. Thiết kế xã hội sử dụng các phương pháp khác nhau để giải quyết các vấn đề phức tạp. Nó cho phép sự phát triển của không chỉ tương tác mà còn cả môi trường và con người. Nhiệm vụ của nhà thiết kế không chỉ là thiết kế đồ vật hoặc không gian mà còn thách thức những thành kiến hiện có cũng như thay đổi các chuẩn mực, hành vi và giá trị xã hội." Đáng chú ý, Fontana đã hợp tác với Nike để cùng nhau khám phá tương lai của thể thao và truyền cảm hứng cho các thế hệ mai sau.
Mặc dù những người lọt vào vòng chung kết Giải thưởng Thiết kế Hublot có thể không có mối quan hệ trực tiếp với thương hiệu Hublot, nhưng việc công nhận họ trên phạm vi quốc tế nhấn mạnh cam kết của thương hiệu trong việc ủng hộ các tài năng thiết kế trẻ. Giám đốc điều hành Hublot Ricardo Guadalupe tuyên bố tại lễ trao giải: “Chúng tôi tự hào có thể giới thiệu các nhà thiết kế trẻ tài năng trên quy mô quốc tế”. Là nền tảng giá trị cho sự nghiệp của họ, phiên bản năm 2023 cũng là một tín hiệu thú vị về sự phát triển của thiết kế đương đại.
Các hãng thời trang khác, bao gồm cả Dior, vốn không gắn liền với thiết kế mang tính xã hội, đã bắt đầu thử kết hợp một số quy tắc nhất định. Dưới sự chỉ đạo nghệ thuật của Maria Grazia Chiuri, Dior đã góp phần nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội trong thế giới thời trang xa xỉ. Các bộ sưu tập mang thông điệp mạnh mẽ về nữ quyền, được minh họa bằng những chiếc áo phông mang tính biểu tượng "Tất cả chúng ta nên là những người theo chủ nghĩa nữ quyền", từ đó khơi dậy các cuộc trò chuyện về bình đẳng giới và quyền phụ nữ. Ngoài ra, hãng còn hợp tác với nghệ sĩ Judy Chicago cho bộ sưu tập Xuân/Hè 2020 nhằm tôn vinh nữ tính và nghệ thuật. Sự hợp tác này khiến công chúng hồi tưởng về các tác phẩm trong bộ sưu tập “Herstory” của Chicago tại Bảo tàng Mới ở New York, được trưng bày cho đến ngày 14 tháng 1 năm 2024.