Tại Đại học Khoa học và Công nghệ Seoul, Yong Ju Lee Architecture đã tạo ra Mycelial Hut, một công trình sinh thái nơi các bức tường được “nuôi trồng” từ nấm sợi. Tòa nhà xoay quanh ý tưởng kiến trúc bền vững, kết hợp robot và hệ thống sinh học để tạo ra không gian có thể tự thích ứng với môi trường, mở ra tầm nhìn mới cho tương lai của kiến trúc.
Hãy tưởng tượng một thế giới nơi các tòa nhà không chỉ được xây dựng mà còn được nuôi trồng, nơi tường mọc trong các khuôn tùy chỉnh và vật liệu xây dựng đến từ chính hệ thống lọc tự nhiên của thiên nhiên. Nghe như khoa học viễn tưởng, nhưng trên khuôn viên Đại học Khoa học và Công nghệ Seoul, tầm nhìn này đã trở thành hiện thực vào năm 2024 với Mycelial Hut.
Được thiết kế bởi Yong Ju Lee Architecture, dự án này xuất hiện vào một thời điểm quan trọng. Ngành kiến trúc và xây dựng hiện nay là ngành có lượng khí thải carbon cao nhất trong tất cả các ngành công nghiệp trên toàn cầu. Sau 10.000 năm tiến hóa song hành với con người, kiến trúc bước vào thế kỷ 20 ưu tiên hiệu quả và kinh tế trên hết, sử dụng bê tông và thép gần như độc quyền làm vật liệu. Sự theo đuổi tối ưu hóa công nghiệp này, dù giúp phát triển nhanh chóng, đã tách kiến trúc khỏi cội nguồn sinh thái của nó và tăng gánh nặng môi trường của các công trình xây dựng.
Sau thời kỳ khủng hoảng môi trường và đại dịch, một cách tiếp cận mới xuất hiện để định nghĩa lại tính bền vững. Vật liệu tổng hợp dựa trên sinh vật mang đến những khả năng mới cho kiến trúc, thách thức bản chất không thể tái chế và không phân hủy của vật liệu vô cơ. Mycelial Hut thử nghiệm với nấm sợi (mycelium) — mạng lưới nấm hoạt động như bộ lọc của thiên nhiên — để tái hiện kiến trúc thân thiện với môi trường.
Nhưng điểm thú vị thực sự nằm ở chỗ đây không đơn giản là thay vật liệu này bằng vật liệu khác. Dự án khám phá phương pháp chế tạo tích hợp sinh học, kết hợp quá trình tăng trưởng, phân hủy và thiết kế trong một quy trình duy nhất. Có thể hình dung như kiến trúc biết vòng đời của chính nó ngay từ lúc bắt đầu hình thành.
Quy trình này giống như một công thức thí nghiệm. Ban đầu, nhiều loại nền mycelium được thử nghiệm để đánh giá tính khả thi, tốc độ phát triển và độ bền. Dựa trên kết quả đó, các khuôn mẫu cụ thể được tạo bằng in 3D. Sau đó là bước đột phá làm dự án trở nên đặc biệt: một quy trình kết hợp cánh tay robot công nghiệp được thiết lập để hòa trộn các quá trình số hóa với hệ thống sinh trưởng tự nhiên. Kết quả là một công trình quy mô lớn, biểu hiện sự hòa hợp giữa tính toán và sinh học: robot và nấm cùng làm việc, thuật toán hướng dẫn sự tăng trưởng hữu cơ. Đây là loại hợp tác từng không tưởng trước đây, nhưng giờ đây trở nên tất yếu.
Vị trí cũng rất quan trọng. Tọa lạc trên khuôn viên đại học, công trình dám nghĩ dám làm này biến khái niệm kiến trúc bền vững thành điều dễ thấy và tiếp cận được trong đời sống hàng ngày. Nó không bị giấu trong phòng thí nghiệm hay chỉ xuất hiện tại hội nghị ngành. Sinh viên đi qua, khách tham quan nhìn thấy. Dự án mời mọi người tưởng tượng về tương lai nơi các tòa nhà phản ứng với môi trường vì chúng vốn được làm từ chính môi trường đó.
Chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi trong cách tư duy kiến trúc vượt ra ngoài những từ khóa “bền vững”. Khi vật liệu xây dựng có thể phân hủy sau khi sử dụng, khi việc xây dựng diễn ra thông qua nuôi trồng chứ không khai thác, khi robot lập trình khuôn để nấm lấp đầy, bạn không chỉ giảm tác động môi trường mà còn tái định nghĩa khả năng của kiến trúc. Mycelial Hut cho thấy cuộc cách mạng tiếp theo trong kiến trúc sẽ không đến từ bê tông cứng hơn hay thép nhẹ hơn, mà từ việc học cách làm việc với các hệ sinh sống. Bằng cách kết hợp chế tạo số hóa với sự tăng trưởng sinh học, Yong Ju Lee Architecture tạo ra thứ vừa tân tiến, vừa cổ xưa, vừa công nghệ cao, vừa gần gũi với tự nhiên, vừa thí nghiệm, vừa thực tế.
Câu hỏi thực sự không phải là “Chúng ta có thể xây nhà bằng nấm không?” — Mycelial Hut đã chứng minh là có thể. Câu hỏi là liệu chúng ta có sẵn sàng tư duy lại toàn bộ mối quan hệ với vật liệu, sự tăng trưởng và môi trường xây dựng hay chưa. Trên khuôn viên một trường đại học ở Seoul, cuộc trò chuyện đó đã bắt đầu.