NSND Hàn Văn Hải – Hành trình “giữ lửa” nghệ thuật truyền thống
Xuất thân & sự nghiệp
Hàn Văn Hải là Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa, vốn là nghệ sĩ chèo có tiếng. Theo bài viết của Văn Hóa & Nghệ thuật, ông được xem là một trong 78 gương điển hình tiên tiến được Bộ Văn hóa – Thể thao & Du lịch tôn vinh vì những đóng góp cho nghệ thuật truyền thống. Từ rất sớm, ông đã gắn bó với sân khấu chèo, tiếp nhận truyền thống từ các nghệ nhân đi trước rồi dần tham gia vào công tác quản lý, tổ chức đào tạo và lan tỏa sân khấu truyền thống ở địa phương.
Nỗi trăn trở & động lực “giữ lửa”
Ông Hàn Văn Hải từng chia sẻ rằng với ông, “giữ lửa” nghệ thuật truyền thống không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Có những ngày sân khấu vắng khán giả, có những suất diễn phải cắt bớt ánh sáng, tiết mục… Nhưng điều khiến ông bền chí là niềm tin vào giá trị của nghệ thuật truyền thống: âm nhạc, lời ca, cách diễn, trang phục, hình thức sân khấu – tất cả đó là phần linh hồn của vùng đất và con người.
Ông nói rằng nếu nghệ sĩ không tiếp tục làm mới, đổi mới cách tiếp cận, thì nghệ thuật truyền thống sẽ dần bị “bỏ quên” trong lòng khán giả trẻ. Vì vậy, trong những năm qua, ông luôn đặt ra câu hỏi: làm sao để chèo, hát dân ca, diễn xướng truyền thống không chỉ còn ở lễ hội, ở kỷ niệm mà có thể bước vào đời sống hàng ngày, đến với công chúng như một lựa chọn giải trí có giá trị tinh thần?
Kinh nghiệm được đúc rút
1. Kết hợp truyền thống – đổi mới
Không nên giữ nguyên hình thức truyền thống một cách cứng nhắc mà phải biến tấu sao cho phù hợp thời đại, khán giả mới.
2. Tương tác với khán giả trẻ
Ông nhấn mạnh: nghệ thuật truyền thống cần “chạm” khán giả trẻ – thông qua mạng xã hội, video clip, livestream, các tiết mục biểu diễn nhỏ gọn tại phố đi bộ, lễ hội địa phương.
3. Đào tạo, phát triển đội ngũ kế thừa
Ông không chỉ đào tạo diễn viên trẻ trong nhà hát mà còn phối hợp với các trường nghệ thuật, các lớp chèo phong trào, lớp học cộng đồng để truyền nghề từ cơ bản đến nâng cao. Việc tạo ra “đường dẫn” cho người trẻ vào nghề là điều thiết yếu để nghệ thuật truyền thống sống tiếp.
4. Cải thiện chế độ & cơ chế hỗ trợ
Hàn Văn Hải nhấn mạnh rằng để nghệ sĩ tâm huyết với nghề, cần có chế độ đãi ngộ, thù lao hợp lý, kinh phí hoạt động vững chắc.
5. Lan tỏa qua cộng đồng & truyền thông
Ông cho rằng nghệ thuật truyền thống không thể “ở trong rạp” mãi mà cần lan ra ngoài cộng đồng — biểu diễn nhỏ nơi công viên, sân đình, trước trường học. Đồng thời, cần hợp tác với truyền thông để đưa nghệ thuật truyền thống lên các kênh số, TV, báo chí, để khán giả biết và tiếp cận dễ hơn.
Thành tựu & dấu ấn
Dưới sự dẫn dắt của ông, Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa đã tham gia nhiều chương trình quốc gia, liên tỉnh, biểu diễn tại các hội diễn văn hóa nghệ thuật, đưa nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa đến với khán giả rộng hơn. Ông từng được tôn vinh bởi Bộ Văn hóa – Thể thao & Du lịch như một trong số các gương điển hình tiên tiến — ghi nhận sự kiên trì và đóng góp bền bỉ của ông trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa.
Không ít người xem, nghệ sĩ trẻ nhắc đến hình ảnh NSND Hàn Văn Hải như một tấm gương mẫu mực — không phải vì ông hát hay hơn người, mà vì ông không bao giờ rời bỏ điệu chèo, không để nghề truyền thống bị buông bỏ.
Thách thức & con đường trước mắt
• Sự thiếu hụt khán giả trẻ: nhiều bạn trẻ không quen hình thức sân khấu truyền thống, không hiểu cách thưởng thức chèo, tuồng, cải lương.
• Chi phí hoạt động cao, kinh phí ít: sân khấu, thiết bị ánh sáng, phục trang, gian khổ biểu diễn khó thu hồi vốn.
• Thiếu nhân lực kế thừa: nhiều người trẻ chọn nghề khác có thu nhập ổn hơn thay vì theo nghệ thuật truyền thống lâu dài.
• Cạnh tranh với hình thức giải trí hiện đại: phim ảnh, nhạc trẻ, mạng xã hội dễ tiếp cận hơn, lấn át sân khấu truyền thống nếu nghệ thuật truyền thống không đổi mới phù hợp.
Kết
Câu chuyện của NSND Hàn Văn Hải là minh chứng rằng giữ gìn nghệ thuật truyền thống không chỉ là việc biểu diễn, mà là hành trình đam mê, kiên nhẫn và đổi mới liên tục. Ông đã dùng cả cuộc đời mình để “giữ lửa” chèo trong lòng quê hương Thanh Hóa, dạy người trẻ, đổi mới cách tiếp cận và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống vào cuộc sống hôm nay.
Trong thời đại thay đổi nhanh, nếu nghệ sĩ như ông không tiếp tục bước đi, nhiều giá trị quý sẽ dần lu mờ. May mắn thay, còn những tâm hồn như ông trên sân khấu truyền thống – luôn sẵn sàng hy sinh để nghệ thuật không bị thời gian xóa nhòa.