Không gian trưng bày chuyên đề “Kinh tế Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh” do Thiên Hùng Architect thiết kế, là cuộc gặp gỡ giữa kiến trúc, ký ức và nhịp sống đô thị hiện đại.
Trong hai gian phòng của Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh, lịch sử kinh tế Sài Gòn – TP.HCM được tái hiện không phải qua trang sách hay con số, mà qua ánh sáng, vật thể và nhịp điệu của kiến trúc.
Không gian trưng bày do Thiên Hùng Architect thiết kế trở thành một “bản đồ cảm xúc”, nơi người xem được dẫn dắt qua từng giai đoạn phát triển – từ làng nghề thủ công, bến cảng giao thương đến đô thị tài chính năng động bậc nhất cả nước.
Ánh sáng và kiến trúc – hai người kể chuyện thầm lặng
Trần cao, tường trắng, ánh sáng điểm rọi – ba yếu tố tưởng chừng quen thuộc lại được nhóm thiết kế xử lý như một cuộc đối thoại.
Hệ trần được hạ thấp bằng góc nghiêng và sơn tối màu, tạo cảm giác ấm và gần gũi hơn, đồng thời làm nổi bật các vùng trưng bày. Nền sáng – trần tối – ánh sáng chiếu điểm, đó là công thức của thị giác có chủ đích: người xem không bị choáng ngợp, mà được “dẫn mắt” đi qua từng lớp câu chuyện.
“Chúng tôi muốn người xem cảm nhận được dòng chảy tự nhiên từ quá khứ đến hiện tại và tương lai – như chính hành trình phát triển của Sài Gòn,” kiến trúc sư Minh Đức, trưởng nhóm thiết kế chia sẻ.
Từ sự bất đối xứng của mảng trần, đến những khối tường nghiêng và mặt cắt nhấp nhô, không gian gợi nhớ nhịp sống riêng của đô thị – không hoàn hảo, nhưng đầy sức sống.
Từ những hiện vật nhỏ, ghép nên bức tranh lớn của một đô thị
Đèn tàu, tay lái, móc cần trục – những hiện vật tưởng khô khan lại bỗng trở thành nhân chứng sống động cho một giai đoạn vàng son: khi cảng Sài Gòn là đầu mối giao thương quốc tế, đưa thành phố vào bản đồ công nghiệp hóa Đông Dương.
Cạnh đó, những nông cụ, đồ gốm, khung dệt gỗ hay khuôn đúc đồng lại kể phần còn lại của câu chuyện – về lao động, nghề thủ công, và nền văn hoá vật chất đa tầng mà các cộng đồng di dân mang tới.
Bằng ngôn ngữ kiến trúc đương đại – ánh sáng âm tường, bảng song ngữ, bố cục mở – những vật thể ấy được đặt vào mối đối thoại mới giữa quá khứ và hiện tại. Không gian trở thành nơi người xem không chỉ “nhìn thấy”, mà còn “cảm thấy” hơi thở đô thị trong từng chi tiết.
Thiết kế cho mọi người – thiết kế để suy ngẫm
Không gian trưng bày được tính toán để mở ra với công chúng, chứ không chỉ phục vụ giới chuyên môn. Mọi bảng thông tin đều được trình bày song ngữ Việt – Anh, súc tích và dễ hiểu. Hình ảnh, video, biểu đồ được phối hợp mạch lạc, giúp người xem – dù là học sinh, khách du lịch hay người dân thành phố – đều có thể nắm bắt câu chuyện chung của Sài Gòn.
Những băng ghế nghỉ đặt xen giữa không gian không chỉ là chỗ ngồi, mà như lời mời gọi: hãy dừng lại đôi chút, để chiêm nghiệm hành trình kinh tế của nơi ta đang sống.
Giữ gìn truyền thống bằng ngôn ngữ của thời đại mới
Điều đáng nói là cách nhóm thiết kế không đóng khung quá khứ trong tủ kính, mà để nó cùng “thở” với hiện tại. Các hiện vật truyền thống – từ gốm sứ, chạm khắc gỗ đến nông cụ – được tổ chức lại, đặt dưới ánh sáng mới để kể lại câu chuyện cũ bằng cách nhìn của hôm nay.
Cách tiếp cận ấy cũng gợi mở một câu hỏi cho các bảo tàng và không gian văn hoá đương đại:
Chúng ta đang bảo tồn ký ức như một di sản tĩnh, hay đang sống cùng nó – để quá khứ tiếp tục chảy trong hiện tại?
Không gian trưng bày “Kinh tế Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh” vì thế không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật. Nó giống như một phép ẩn dụ thị giác – về một thành phố luôn vận động, luôn tự nhìn lại mình, và luôn bước tiếp về phía trước bằng sự tôn trọng với những gì đã qua.